Değerli arkadaşım Burak Bayburtlu Twitter’da şöyle yazdı:

Bu mesajın altına yayınlanmayan yorumları eklemiş:

Burak’ın Twitter mesajının altına birçok yanıt yazılmış. Benzer şikayetleri olanlar, onlarca yanıt yazmış, kendilerinin yayınlanmayan yorumlarını da eklemişler. Okumanızı öneririm.

Ben, o yanıtlar arasındaki “Amazon’a övgü” yorumlarını bir araya getirdim.

Bir tanesine Amazon da ekleme yapmıştı.

😉

Yanlış anlaşılmasın. Tek taraflı bakarak Amazon övgüsü yapmak eğiliminde değilim.

• Amazon da dahil, platformların ve algoritmaların tehlikesini 10 yıldan beri vurguluyorum. Bakınız Kimin seçimi ve Platform’a karşı omuz omuza  ve Platformlar ve Paydaşları yazıları
• İsterseniz şu podcast’leri  [1] –[2] de dinleyebilirsiniz.

😮

Bence e-ticarette en büyük eksiklik, birçok pazaryerinin müşteri deneyimini anlamaması ve kullanıcı deneyimi ile aynı olduğunu zannetmesi. Teknolojinin dışındaki unsurların göz ardı edilmesi ve müşteri deneyimini anlamamakta ısrar…

• Bu yazı taslaklar dosyasında beklerken yeni bir “hepsiburada vakası” daha ortaya çıktı.  Devamını izledim.
• Bir de Bauhaus vakası olduğunu gördüm. Yine “Amazon’dan öğrenmeleri” öneriliyordu.

🙂

E-ticaret kurumlarının, özellikle platform ve/veya pazaryeri olmaya niyetlenenlerin ilk öğrenmesi gereken şey, “kimin müşterisi” kavramıdır.

• Bu yazıyı uzun okumaktan sıkılacaklar için kısa özet: Evde Bosch markalı eşyaların artması, beni Bosch müşterisi yapmayabilir. Karşı binadaki elektrikli ev eşyaları dükkanı Arçelik bayii olsaydı, ev Arçelik ürünleriyle dolardı. Markanın değil, bana en yakın “komşu hatırı” önemseyen bayiin müşterisiydim.

Müşteriler platformun / pazaryerinin müşterisi olmaya çalışırken, onları satıcının veya lojistik şirketinin müşterisi olmaya zorlarsanız, kısa dönemde birkaç sorudan kurtulursunuz ama uzun dönemde varlığınız sorgulanır. Eğer müşterinize, her anını sizin yönettiğiniz sürtünmesiz ve kesintisiz bir deneyim yolculuğu (MOST^®) tasarlamamışsanız, platform/pazaryeri değil alelade satıcısınızdır.

😡

Amazon Türkiye’ye geldiğinde, “e-ticaret’in yöntemini değiştirecek” yazmıştım. Çok sayıda “her şeyi bilen” kişi, “buradakiler Amazon’a değil, Amazon buraya uyum sağlar” demişti. Hatta Amazon’un buradaki ilk adımlarındaki tökezlemeler üzerine “hani, e-ticaretin kurallarını değiştirecek diyen kişi onlayn mı?” diye tweet’ler yazılmıştı. “Hele bekleyin” demiştim ama… her Amazon hatasında keyifle beni anıyorlardı.

Malum Karadeniz fıkrasındaki gibi yanıt vereyim. “Eeee… N’oldu?”

😉

16 Haziran 2021 tarihli EKLEME:

• Saat 23.00’de verilen siparişin ertesi sabah gelmesi tweet’i.

21 Eylül 2021 tarihli EKLEME:

• Bir “hepsiburada vakası” daha.

Amazon, İngiltere merkezli eve yemek dağıtım hizmeti (bizdeki yemeksepeti.com benzeri) Deliveroo’ya 575 milyon ABD doları yatırım yapmış.

Amazon’un yemek konusunda iştahı yeni değil. 2016’da açtıkları Amazon Restaurants adlı hizmeti sürdürmeyi denediler.

Deliveroo ve Uber Eats’in rekabetine dayanamayıp Kasım 2018’de kapamak zorunda kalmışlardı.

• Sonra, isterseniz “bükemediğin bileği öpersin” deyin, isterseniz “rekabet ile büyümek” deyin, isterseniz “zamanla Deliveroo’yu Amazon’laştıracak” deyin…

Bu yatırım konusunda Deliveroo’nun kurucusu ve CEO’su olan Will Shu şunları söylemiş: “Bu yeni yatırım, Deliveroo’nun büyümesine ve müşterilere kişisel zevklerine göre uyarlanan daha da fazla seçenek sunmasına, restoranlara işletmelerini büyütmek ve genişletmek ve daha esnek hale getirmek için daha fazla fırsat sunmasına ve bisikletli dağıtıcılar için daha iyi ücretli iş olmasına yarayacak.
“Amazon şahsen bana ve şirkete ilham kaynağı oldu ve böyle bir müşteri takıntılı organizasyonla çalışmayı dört gözle bekliyoruz.”
“Bu teknoloji ve restoran sektörleri için harika bir haber ve içinde faaliyet gösterdiğimiz tüm ülkelerde iş yaratmaya yardımcı olacak.”

Amazon İngiltere Ülke Müdürü Doug Gurr, “Deliveroo’nun yaklaşımından ve müşterilerimize giderek daha fazla mükemmel restoran seçeneği sunma konusundaki kararlılığından ve uygun teslimat seçeneklerinden etkilendik. Will ve ekibi yenilikçi bir teknoloji ve hizmet geliştirdi ve daha sonra ne yapacaklarını heyecanla görmek istiyoruz.” demiş.

.

Bana gelince… Yıllar önce çevremdekilere “Airbnb ile Uber’in konaklama ve taksi dışında çok sayıda sektörde karşı karşıya geleceklerine inanıyorum. Özellikle yemek konusunda” demiştim. Açıkçası Amazon aklımda hiç yoktu.

.

Hani şu meşhur klişe var ya…

Bugünlerde, en bilinen örneklere “yalan oldu” diyebiliyoruz.

😛

Amazon için uzun süreden beri “hiç rafı olmayan” diyemiyoruz.

ve sacede rafı olmayan değil, artık “hiç stoku olmayan” da diyemeyiz. Kendi tedarikçilerine rakip olmaya başladı.

Aşağıda Amazon’un kendi markasıyla çıkardığı ürünlerin yükselişi görülüyor. (Aykut İbrişim’e teşekkürler)

😉

Uber, kendi mülkiyetindeki şoförsüz arabalar için çalışmaları sürdürüyor.

Uber, şoförsüz kamyonlar için de çalışmalar yapmıştı ama bu konuda çalışmaktan vazgeçip şoförsüz arabaya odaklandı.

😉

Cambridge Analytica‘dan sonra, sosyal mecralara da “hiç yazarı yok” diyebilir miyiz? Aksine, “çok sayıda kötü amaçlı yazarı var” mı demeliyiz?

🙁

Airbnb önce listeye butik otelleri ve pansiyonları almıştı. Böylece, otellere rakip oluyor ama yıllardır varlığını sağlayan ev sahiplerine de rakip geliştiriyor. Evlerin otelleşmesi (yıkama ve kuru temizleme hizmeti, 24 saat yiyecek ve içecek, vb…) gibi bir durum ortaya çıkarsa şaşırmam.

Hedef bölgelerde küçük otellerin satın alınması veya kendi otellerinin inşa edilmesi konusu da bir süredir yazılıyor. (Umarım gerçekleştirmezler)

😉

Artık bu klişeleri daha dikkatli kullanmalıyız.

Üstelik, Amazon ve Airbnb örneklerinde, platformların tedarikçilerine rakip olmasının tehlikesini de göz ardı etmemeliyiz.

Değil mi?

.