18 Eylül 2013 tarihli yazımda “kamu spotları daha estetik olmalı” dediğimizde bizim “estetik değerleri toplumsal meselelerin önünde tutmakla” suçlandığımızı yazmıştım.

Bu gibi az boyutlu düşüncelere uzak değilim. Size en ilginçlerden birini anlatayım.

Ödüller konusunda tavrımı biliyorsunuz. “Hiçbir ödül jürisinden daha kıymetli değildir” diyorum. [1] , [2] , [3] , [4] , [5] , [6] , [7] , [8] . Bir sohbette bu cümleme örnek olarak Nobel ve Oscar ödüllerini verdim.

Oscar’ın asıl adı Akademi ödülü. Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi (Academy of Motion Picture Arts and Sciences) tarafından veriliyor.

Nobel Ödülleri, ise İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından veriliyor.

Her iki ödülün arkasında da akademik kurullar olduğu için, bazı yıllar tartışmalar olsa bile, saygın olmayı sürdürüyorlar.

Bunu söylemiştim ki sohbetteki arkadaşlardan biri şöyle dedi.

“Amerikan film sanayi, kültür emperyalizmini aşılıyor. Nobel dersen, o da dinamiti bulup savaşlarda milyonlarca insanın ölmesine neden oldu. Bence ikisi de saygın değiller.”

Kafasındaki kurgu içerisinde 2 noktayı bir doğru ile bağlamış.

“Oscar alan filmlerin, aktörlerin, yönetmenlerin yüzde kaçı Amerikan Kültür Emparyalizmini yayması için oy çokluğuyla seçilmiştir. İsimlerini veya oranı verebilir misin?” diye soramadım. “Nobel ödülü alan bilim adamlarının kötü niyetlerle neler yaptığını anlatır mısın?” da diyemedim. “Nobel Edebiyat Ödülü almış kaç kişinin kaç eserini okudun?” bile diyemedim.

Ne diyeceğimi bilemedim. Hiçbir şey yapılamazdı.

🙁

İşte o zaman anladım. Hani okullarda “2 noktadan 1 doğru geçer” diye öğretiliyor ya. Tek bildiği bu olanlar, kendilerince tüme varım yapıyorlar. Oysa, bu cümle sadece iki boyutlu geometri için geçerli.

İnsan veya topluluk söz konusuysa, boyutlar neredeyse sonsuza yakınsa… yani sosyal bilimlerde iki noktadan bir doğru geçmez. Çok sayıda örneklem sorgulanır, iddianın ne kadar desteklendiği gözlenir. Önce, sorgulama ve kendinden emin olMAma ile başlamak gerek.

Zor ama keyifli bir yolculuk…

Resim şuradan alıntıdır.

Patron her işte bir yanlış bulur. Yanlış bulunca öfkelenir. Kimseyi dinlemez ve “şöyle yapın” diye emir verir. Astları artık her şeyi ona sormak zorunda kalırlar. “Her kararı ben veriyorum, bir işe yaramıyorsunuz” der. Patron haklı çıkar.

Öğretmen, herkesin matematik öğrenemeyeceğine inandığı için temel konulara inerek anlatmaz. Bu anlatış tarzı nedeniyle sadece birkaç kişi öğrenebilir. Öğretmen haklı çıkar.

Şirkete danışman çağırılır. Gelen organizasyon danışmanıdır. Organizasyon sorunlarını bulur. Şirketi düzeltmeye kalkar. Eğer finans üstadı olsaydı, finans sorunları; pazarlama uzmanı olsaydı, pazarlama sorunları bulacaktı. Meslek erbabı mutlaka bir sorun bulur. Hep haklı çıkar.

Çocuğu döverler. Arsızlaşır. Arsızlaşınca döverler. Ebeveyn haklı çıkar.

Girişimci bir rüzgara kapılır. Herkes benzer işler yaparken o bir “niş pazar” bulur. Herkesin yaptığını tekrarlar. Niş pazarın farklı gereksinmelerini yerine getirmez. Benzer işler yapan siteler kapanır. Girişimci suçu kendinde değil de piyasada bulur. Haklı çıkar.

😉

Bu olguya “kendini doğrulayan kehanet” denir.

😉

• İlginç tesadüf: Bir önceki Kendini Doğrulayan Kehanet yazısından önce de Sebep-Sonuç yazmışım.

.

Matematik Öğrenmek isimli yazıda bahsetmiştim. Ali Nesin’in bir röportajında “Hemen her insanın matematik öğrenebileceğinden” bahsetmiş.

Üniversitede okurken “… üniversiteliden matematik dersi” veren bir genç arkadaş “Herkes matematik öğrenemez. Deneyle sabittir” dedi.

Bir tarafta matematik üstadı Ali Nesin, bir tarafta üniversite mezuniyet konusu matematik olmayan ama öğrenciyken matematik dersi veren arkadaş. Üstat olan “herkes öğrenemez” dese, haklı bulabilirsiniz, üstelik.

Bu arkadaşa suçun öğretmenlerde olabileceğini söyledim. (Zaten Matematik Öğrenmek’i bu nedenle yazdım.)

• Bence herkes Ali Nesin olamayabilir. Cahit Arf olmalarını hiç bekleyemeyiz. Ama liseyi bitirmek için gerekli olan matematik öğretilmemişse, öğretilemiyorsa bu öğretmenlerin suçudur. İlkokul yıllarında bazı basit teknikler öğretilse, gerekçeleri de anlatılsa her çocuk matematiği sevebilirdi.

Alındı ve karşı saldırıya geçti. “Türkçe’nin de matematiği olduğunu biliyor musunuz?” yazdı. “Siz bana laf dokundurursanız, ben de size böyle soru sorarım” gibilerden… Bunun “neden-sonuç” olduğunu sanıyordu. Ben de ona “etki-tepki” ile “neden-sonuç”u karıştırıp karıştırmadığını sordum.

Sonraki yazışmalardan gördüm ki, bunların farkı hakkında bilgisi yok. Suçun öğrencilerde olmadığını anladım.

🙂

Aslında azıcık matematik, hayat kurtarır. “Kader” gibi bahanelere de sığınılmaz.

🙁

EKLEME: Meraklısına, başka bir sebep-sonuç ilişkisi yazısı.

.